Claude Makelele và vị trí chiến thuật làm thay đổi bóng đá thế giới

Kehrweig-stadion, Eupen, một tối giá lạnh ngay sau Lễ Giáng sinh. KAS Eupen chơi trận đấu cuối cùng của năm 2017 trên sân nhà tiếp Waasland-Beveren.

Phút 60, tỉ số vẫn là 0-0 và tiền đạo 28 tuổi người Pháp Florian Raspetino – tân binh mới gia nhập Eupen vài ngày trước đó – được tung vào sân. Phút 89, Raspetino ghi bàn duy nhất giúp Eupen ca khúc khải hoàn 1-0. Đấy là thắng lợi đầu tiên của CLB đại diện cho cộng đồng nói tiếng Đức tại thành phố nhỏ Eupen – chỉ cách biên giới Aachen (Đức) 15km - sau 10 trận liên tiếp chỉ hòa vào thua.

 

Ở tình huống Raspetino ghi bàn quyết định, người ta thấy trên đường pitch HLV trưởng của Eupen nhẩy cẫng lên như một đứa trẻ. Bởi kể từ khi được bổ nhiệm làm HLV Eupen hồi giữa tháng 11/2017, chiến lược gia từng là cựu danh thủ tuyển Pháp này chưa bao giờ gần thắng lợi đầu tiên với CLB chủ sân Kehrweig-stadion đến thế. Ông còn vui hơn bởi với ngân sách hạn hẹp của Eupen, quyết định mua cậu học trò cũ ở Bastia – Raspetino đã ngay lập tức cho trái ngọt. Raspetino đã ghi bàn thắng ngay ở trận ra mắt sân Kehrweig và người ôm chặt lấy anh sau trận thắng Waasland, không ai khác, chính là Claude Makelele.

 

18/2, Makelele chính thức bước sang tuổi 45, trên một cương vị hoàn toàn khác thời ông còn là một “máy quét” lừng danh ở hàng tiền vệ các đội bóng lớn như Real Madrid hay Chelsea, trong một thử thách mà ông chưa từng đối mặt thời cầu thủ. Cùng Eupen chiến đấu trong nỗ lực trụ lại giải hạng Nhất Bỉ. Sau 27 vòng đấu, Eupen vẫn xếp chót BXH. Giải hạng Nhất Bỉ chỉ có 1 suất rớt hạng mỗi mùa và dù đứng cuối nhiều tháng qua nhưng Eupen của Makelele vẫn còn cơ hội, khi mà khoảng cách giữa họ với suất trụ hạng cuối cùng (Mechelen) cũng chỉ là 1 điểm.

 

Trên cương vị HLV, sự nghiệp của Makele không hề thuận lợi. Sau khi chính thức treo giày ở PSG vào đầu năm 2011, Makelele đảm nhiệm vị trí trợ lý HLV cho Carlo Ancelotti. Hè 2014, Makelele được bổ nhiệm vào vị trí HLV trưởng Bastia nhưng chỉ 5 tháng sau thì ông bị sa thải. Rời Bastia, Makelele chuyển sang vị trí giám đốc kĩ thuật ở Monaco và tới đầu năm 2017, ông theo chân Paul Clement sang Swansea dể làm “phó tướng” cho HLV này. Giữa tháng 11 năm ngoái, Makelele bắt đầu một hành trình mới cùng Eupen, với nhiệm vụ giúp CLB này trụ hạng.

 

Sự nghiệp HLV của Makelele chưa có danh gì nhưng thời cầu thủ, ông chính là biểu tượng số 1 cho một vị trí đặc biệt trên sân – vị trí tiền vệ trung tâm chuyên trách phòng ngự. Thời Makelele tỏa sáng trong màu áo Real và Chelsea, vai trò kĩ-chiến thuật tối quan trọng của ông trong cách vận hành lối chơi và thành bại của đội bóng, chưa được thừa nhận một cách rộng rãi và xứng đáng. Nhưng ở thời điểm hiện tại, đúng hơn là khoảng 5 năm trở lại đây, những cầu thủ chơi ở “vị trí Makelele” đã có được tôn vinh. Như cách người ta nói về Casemiro – như 1 trục xoay trong các chiến tích xuất sắc của Real 2 năm qua. Như cách N’golo Kante thâu tóm hàng loạt danh hiệu cá nhân xuất sắc ở Anh và Pháp trong năm 2017 nhờ những đóng góp giá trị của anh trong thành tích vô địch Premier League của Chelsea.

 

Thời Makelele còn thi đấu, trừ giới chuyên môn và các đồng nghiệp, phần còn lại của Thế giới bóng đá rất ít người nhìn ra được giá trị và những đóng góp thầm lặng của ông trên sân. Florentino Perez, sau khi bán Makelele cho Chelsea từng “chua” một câu thế này: “Sao chúng ta phải nhớ Makelele. Anh ta có kĩ thuật trung bình. Thiếu tốc độ và kĩ năng để tạo ra những đường chuyền sáng tạo. Chơi đầu thì kém, lại hiếm khi chuyền nổi một đường quá 3m. Và 90% công việc của anh ta trên sân chỉ là chuyền ngang hoặc chuyền về”.

 

Và quyết định “đá” Makelele hè 2003 của Perez chính là điểm mấu chốt dẫn tới sự sụp đổ của “Dải ngân hà” thế hệ đầu tại Bernabeu. Thời điểm Makelele rời Bernabeu, Zidane – đòng đội của Makelele ở Real và tuyển Pháp từng cảm thán như sau: “Mạ vàng một chiếc Bentley thì ích gì khi mà nó đã mất đi động cơ”. Trong cuốn tự truyện xuất bản năm 2006 của mình, Steve McManaman, người từng có thời gian sát cánh bên Makelele ở Real, từng có nhiều đoạn rất đắt mô tả về người đồng đội mà theo anh “là người quan trọng nhất nhưng lại ít được công nhận nhất của Real những năm tháng ấy”. Sau khi treo giày, Fernando Hierro – một trong những thủ quân huyền thoại của Real đã công khai chỉ trích Perez về quyết định bán Makelele năm 2003: “Cậu ấy là món quà quý của chúa Trời, là người xuất sắc nhất trong những người giỏi nhất nhưng lại ít được chú ít đúng mực. Mất Makelele chính là điểm khởi đầu cho quá trình diệt vong của Galacticos. Và bạn có thể thấy, Makelele là ai, giỏi đến như thế nào khi anh đem đến bình minh mới ở Chelsea sau khi rời Real”.

 

Với Chelsea, đặc biệt là trong các mùa giải The Blues được dẫn dắt bởi Jose Mourinho – người đặc biệt ưa thích mẫu cầu thủ như Makelele, tiền vệ này đã trở thành “chìa khóa” mang tới rất nhiều thành công cho Stamford Bridge. Như 2 chức vô địch Premier League liên tiếp các mùa 2004/05 và 2005/06 cùng không ít lần lên ngôi ở đấu trường cúp quốc nội.

 

Mourinho từng nói về Makelele như thế này và đó có lẽ là lời mô tả đặc sắc nhất về vai trò cũng như giá trị của cựu tiền vệ người Pháp: “Cậu ấy là tấm khiên che chắn trước bộ tứ vệ, là người phá hủy nguồn sáng tạo của đối phương, là người dọn dẹp phía sau những cầu thủ tấn công của đội nhà – đấy là điều mà đa số đều nhìn thấy. Nhưng gượm đã, Makelele còn là điểm khởi đầu cho hầu như tất cả các phương án tấn công của đội bóng. Nhưng cầu thủ như Makelele chính là nguồn năng lượng của đội. Không có năng lượng, bạn còn làm được gì?”

 

Thời Makelele còn thi đấu, đa số không nhìn thấy được vai trò của một “unsung-hero” của anh. Nhưng khi anh treo giày và bóng đá - trong quá trình phát triển theo dạng xoáy trôn ốc của nó - đã dành cho những tiền vệ phòng ngự sự công nhận và tôn vinh nhiều hơn, thì anh đích xác đã được coi như người mở đầu, người khai sáng, người xuất sắc ở vị trí đặc biệt này. 
 

Vị trí Makelele! Khi Kante trở thành hiện tướng lớn trong kì tích đăng quang Premier League 2015/16 của Leicester, người ta gọi anh là truyền nhân số 1 của Makelele. Khi Kante tiếp tục trở thành mắt xích quan trọng trong thành tích của Chelsea mùa trước, “phiên bản” của Makelele này đã nhận được rất nhiều giải thưởng cá nhân cao quý.

 

Thành công cùng sự tôn vinh rộng khắp danh cho thế hệ hậu bối, với những Fernandinho ở Man City, Casemiro tại Real Madrid, Kante ở Chelsea, Sergio Busquets với Barcelona hay Matic với Manchester United có lẽ chính là sự tôn vinh cao cả nhất dành cho Makelele và một vị trí chiến thuật đặc biệt là thay đổi hoàn toàn dòng chảy bóng đá Thế giới. Vị trí Makelele.