Sau trận thảm bại 2-4 trên sân của Brentford hôm 7/12 , HLV Eddie Howe phải gửi lời xin lỗi đến người hâm mộ Newcastle vì phong độ đáng thất vọng của đội bóng. Nhưng chỉ 1 tháng sau, Chích chòe bay cao đến ngỡ ngàng ở Premier League và vừa đánh bại Arsenal 2-0 tại Emirates ở trận lượt đi bán kết EFL Cup. Vậy điều gì đã làm nên cú “quay xe” xuất sắc đó?
Trận thua 2-4 tại sân Gtech Community đánh dấu thất bại thứ 5 của Newcastle trong 11 vòng dấu tại Premier League (đi kèm với đó là 4 trận hòa) khởi đi từ ngày 21/9. Hệ quả là họ rơi xuống vị trí thứ 12 trên BXH.
Nói về đội bóng cũ khi ấy, huyền thoại Alan Shearer, nhận định Newcastle dường như đã “đi đến ngã ba đường” sau khi được giới chủ Ả Rập tiếp quản. Và dù bày tỏ sự ủng hộ hoàn toàn đối với Howe, cây làm bàn vĩ đại của Newcastle cũng nói rằng “đội bóng cần phải làm mới bằng một cuộc cách mạng nhân sự”.
 |
Vậy nhưng 4 tuần sau, Newcastle đã đứng thứ 5 trên BXH Premier League, thắng liên tiếp 7 trận trên mọi đấu trường. Họ đang ở rất gần trận chung kết EFL Cup và một lần nữa là ứng cử viên cho vé tham dự Champions League, một viễn cảnh mà một tháng trước có vẻ vô cùng khó xảy ra.
Vậy điều gì đã làm nên sự lột xác đó của Chích chòe? Đúng như mong muốn của Shearer, Newcastle đã làm mới, nhưng theo một cách mà nếu bạn thích sự ngắn gọn, có thể tóm lược bằng hai từ: Sandro Tonali. Việc kéo tiền vệ người Ý chơi lùi xuống đã mang lại động lực chính, cùng với những điều chỉnh tinh tế khác, về chiến thuật, tinh thần thi đấu và nhân sự đã giúp một Newcastle đang chao đảo trên bờ vực chuyển sang quỹ đạo chiến thắng. Sau đây là những điểm nhấn cụ thể.
Nhìn thẳng vào vấn đề, nhưng không hoảng loạn
Dù vô cùng thất vọng sau trận thua Brentford, HLV Eddie Howe vẫn trấn an toàn đội rằng chẳng có cuộc hoảng nào sắp xảy ra, đồng thời chỉ ra những điều tích cực trong trận thua 2-4 ấy: Newcastle giành được nhiều quyền kiểm soát bóng, có nhiều cú sút và chạm bóng nhiều hơn trong vòng cấm so với đối phương.
Howe luôn là vậy: Tránh những đỉnh cao và vực thẳm của cảm xúc, dù là trên đường biên hay trong sự riêng tư của sân tập. Ông luôn tin rằng các cầu thủ sẽ phản ứng tích cực nếu ông bình tĩnh và phân tích. Do đó, không có sự cường điệu nào trong tuần nghỉ sau trận thua Brentford, mà là sự chia sẻ trách nhiệm, khi Howe tổ chức các cuộc họp riêng với tất cả các thành viên đội 1, thảo luận và xem xét màn trình diễn của họ và những gì họ nên làm tốt hơn.
 |
Đây là nền tảng cho sự tái thiết của Newcastle, được hỗ trợ bởi một phòng thay đồ vẫn đoàn kết và đầy những cá tính tốt dù cấu trúc “ban cán sự” của đội đã thay đổi trong vài tháng qua, với việc Guimaraes được thăng chức đội trưởng và những cầu thủ kỳ cựu như Matt Ritchie và Paul Dummett rời đi.
Howe tin tưởng đội bóng của mình sẽ tìm ra giải pháp, hoặc ít nhất là trở thành một phần của quá trình đó. Các cầu thủ được khuyến khích nói chuyện tập thể. “Chúng tôi có thể gạt tình bạn sang một bên khi cần thiết”, Guimaraes nói. “Để trở thành một nhóm thực sự, đôi khi bạn cần phải thảo luận và nói những lời mạnh mẽ, thẳng thắn”. Cầu thủ chạy cánh Anthony Gordon nói thêm: “Chúng tôi nhận ra rằng đó là thời điểm mà chúng tôi thực sự cần phải hành động”.
Nhân tố Tonali
Tất nhiên, chỉ tinh thần thôi thì không đủ. Vẫn có những điều cần thay đổi trong đội hình và chiến thuật của Newcastle. Song đó không phải là những thay đổi lớn mà là những điều chỉnh tinh tế.
Sau khi thử nghiệm với Joelinton ở cánh trái, cũng như Anthony Gordon và Harvey Barnes ở cánh phải, Howe đã quay lại một số lựa chọn đầu mùa của mình. Gordon đã trở lại cánh trái, Joelinton trở lại vị trí số 8 bên trái và Jacob Murphy – kèo phải được triệu hồi như một cầu thủ chạy cánh phải trực diện.
Kể từ đó, Murphy đã đóng góp 3 bàn và 4 kiến tạo bằng những pha leo biên hiệu quả mang thương hiệu của mình. Mới nhất là đường chuyền cho Isak mở tỉ số trong trận thắng Arsenal. Với Joelinton, Guimaraes, Gordon, Tonali, Barnes và Fabian Schar cũng ghi bàn trong tháng 12 và tháng Giêng năm nay, Newcastle đã có những cầu thủ đóng góp bàn thắng từ khắp mặt sân.
“Các cầu thủ đang chơi ở vị trí tốt nhất của họ và trông vui vẻ, thoải mái”, Howe cho biết. Tuy nhiên, để có được điều đó, cần phải nhắc đến một sự thay đổi quan trọng và mang tính hệ quả, đó là việc triển khai Tonali lùi sâu hơn ở vị trí tiền vệ trung tâm.
Trước đó, Howe từng cố cưỡng lại ý tưởng này, với niềm tin rằng Guimaraes chính “số 6” lý tưởng của ông. Nhưng rồi, khó khăn đã thôi thúc Howe về ý tưởng rằng một “số 6” (Guimaraes) và “số 8” (Tonali) vẫn có thể được tự do hoán đổi với nhau, và hai cầu thủ này có thể tỏa sáng với tư cách là một cặp tiền vệ trung tâm xuất sắc bậc nhất Ngoại hạng Anh.
Ý tưởng là vậy nhưng thực ra, cho đến giữa tháng 11, cuộc thử nghiệm vẫn chưa bắt đầu. Trong một thời gian, thậm chí có vẻ như Newcastle sẽ chơi tốt hơn với Guimaraes HOẶC Tonali, thay vì Guimaraes VÀ Tonali, trong đội hình xuất phát. Tuy nhiên, màn trình diễn xuất sắc của Tonali ở vị trí tiền vệ trung tâm trước Chelsea tại EFL Cup vào ngày 30/10 đã ảnh hưởng dứt khoát đến Howe: ông quyết tâm để Tonali và Guimaraes sát cánh ở trung tâm hàng tiền vệ.
Phương án này được kỳ vọng hiệu quả hơn thay vì “đóng đinh” Guimaraes là “số 6” và Tonali là “số 8”. Theo cách tự do hoán đổi, họ bổ sung cho nhau tốt hơn: Khi Tonali lùi sâu, anh cung cấp sự bảo vệ tốt hơn cho hàng thủ, nhờ khả năng đọc trận đấu và ngăn chặn các pha phản công. Còn Guimaraes đem lại sự đột biến cho các pha bóng khi xuất hiện ở vị trí cao hơn. Và điều quan trọng, cặp đôi thường xuyên hoán đổi, tạo ra sự bất ngờ cho đối thủ và sự linh hoạt trong cách tổ chức lối chơi.
Trên thực tế, Howe cũng có những số liệu để cân nhắc. Chẳng hạn, bản thân Tonali tỏ ra thoải mái hơn hẳn khi chơi ở vị trí lùi sâu. Trong 9 trận gần nhất của Newcastle trên mọi đấu trường, Tonali đã là cầu thủ “số 6” tới 8 lần và họ bất bại trong những trận đó (6 thắng và 2 hòa). Trong chuyến làm khách tại Brentford, do bị chấn thương ba ngày trước đó, Tonali phải ngồi ghế dự bị. Và Newcastle đã thua.
 |
Sau khi Newcastle chơi với “số 6” và “số 8” linh hoạt hoán đổi, hầu như mọi chỉ số tấn công đều được tăng cường. Mỗi 90 phút, Newcastle ghi nhiều bàn hơn (2,7 bàn so với 1,1), sút nhiều hơn (15,7 cú sút so với 13,1), sút trúng đích nhiều hơn (5,6 cú sút so với 4,0), chạm bóng nhiều hơn trong vòng cấm đối phương (32,9 so với 27,5) và thậm chí kiểm soát bóng trung bình nhiều hơn (53,9% so với 49,7%).
3 trong số 5 chiến thắng gần nhất tại Premier League của họ cũng chứng kiến tỷ lệ sở hữu bóng lớn hơn đối thủ. Điều đó chỉ xảy ra trong 2/4 chiến thắng khác của Newscastle mùa này. Rõ ràng, tác động của việc kéo Tonali lùi sâu đá cặp với Guimaraes là rất tích cực.
Với Guimaraes, tính theo 90 phút, tiền vệ người Brazil có ít lần chạm bóng hơn (66,3 đến 71,2) kể từ khi chuyển đổi, anh ấy đã tham gia trực tiếp hơn vào các cuộc tấn công ở vị trí cao hơn. Anh ấy sút nhiều hơn (1,5 cú sút so với 1,2), ghi nhiều hơn (0,15 bàn so với 0,0), kiến tạo nhiều hơn (0,5 so với 0,1) và tạo ra nhiều cơ hội hơn (1,8 so với 0,9).
Ngược lại, Tonali đang có nhiều bóng hơn (chạm bóng 77 lần so với 52,8 lần), chuyền bóng nhiều hơn (thành công 54,3 lần so với 27,5 lần), chuyền bóng thường xuyên hơn ở phần sân đối phương (25,6 lần so với 15,8 lần) và quan trọng là chuyền bóng vào một phần ba cuối sân nhiều hơn (6,8 lần so với 5,5 lần).
Cả hai bàn thắng tại Old Trafford và bàn mở tỷ số trước Aston Villa đều khởi đầu bằng pha phối hợp của Guimaraes và Tonali. Sự ăn ý ngày càng tăng, sự hiểu biết lối chơi của nhau giữa hai tiền vệ này đã đưa Newcastle lên một tầm cao mới.
“Phát hiện” Dubravka và một hàng thủ hết mơ ngủ
Bên cạnh sự thay đổi của hàng tiền vệ, thì Newcastle cũng hưởng lợi từ sự trở lại đáng hoan nghênh của những “đá tảng” ở hậu tuyến. Bản thân Howe cũng thừa nhận điều này. “Có lẽ hàng phòng ngự là dấu ấn mùa giải của chúng tôi, từ cách chúng tôi phòng ngự tới số lần giữ sạch lưới,” thuyền trưởng của Newcastle nói sau chiến thắng tại Old Trafford hôm 30/12. “Thật tuyệt khi thấy chúng tôi trở lại với những màn trình diễn chắc chắn và không để thủng lưới nhiều”.
Nói có sách mách có chứng, sự tương phản của Newcastle trước và sau trận thảm bại ở Brentford thật rõ rệt. Trước đó, Newcastle, thủng lưới 1,4 bàn và tổng số bàn thua kỳ vọng phải nhận (xGA) là 1,4 trong mỗi 90 phút. 5 vòng đấu toàn thắng gần nhất, Newcastle giữ sạch lưới 4, chỉ thủng 1 bàn với xGA mỗi 90 phút chỉ 0.57.
Ở đây lại phải nói lại một chút về Tonali. Việc tiền vệ người Ý lùi sâu đã củng cố sự chắc chắn cho Newcastle khi không có bóng. Chích chòe dường như ít bị tổn thương hơn trong quá trình chuyển đổi, nhờ khả năng bao quát không gian của Tonali, khiến những khoảng trống xuất hiện ít thường xuyên hơn giữa hàng phòng ngự và hàng tiền vệ.
Newcastle đã trắng lưới 5/7 trận toàn thắng vừa qua của họ. Nhưng thật kỳ lạ, sự bất khả xâm phạm mới này lại xuất hiện trong bối cảnh thủ môn số 1 Nick Pope chấn thương. Kể từ khi được bắt chính thay Pope, Martin Dubravka đã giữ sạch lưới 4/5 trận Premier League, nhiều hơn 1 trận so với thành tích của Pope trong 15 vòng trước đó.
Sạch lưới nhiều nhưng Dubravka chỉ phải thực hiện 7 pha cứu thua, và chỉ có 4 trong số đó là trước những cú sút trong vòng cấm. Tỷ lệ bình quân 1.4 pha cứu thua/trận của Dubravka là thấp nhất so với bất kỳ thủ môn nào tại Premier League mùa này.
 |
Sự tương phản này rất đáng chú ý so với mùa giải trước, khi Dubravka là một trong những thủ môn bận rộn nhất giải: Anh thực hiện 4 pha cứu thua mỗi 90 phút nhưng vẫn để thủng lưới 1,9 bàn mỗi trận.
Lý do khác biệt là bởi các hậu vệ Newcastle cũng đang lột xác sau những thay đổi về lối chơi của đội bóng. Ở trung tâm hàng thủ, gã khổng lồ Dan Burn đang kết hợp rất ăn ý với Schar. Ở hai bên cánh, Lewis Hall đã chơi rất xuất sắc, đặc biệt là trong khía cạnh phòng ngự; Tino Livramento cũng thể hiện sự an toàn trong hai trận vừa qua và kinh nghiệm của Kieran Trippier cũng phát huy hiệu quả.
Trước đó, Pope không có một cấu trúc phòng ngự vững chắc như vậy trước mặt. Khi Pope bắt chính mùa này, tính theo 90 phút, anh phải đối mặt với 4,9 cú sút trúng đích, thực hiện 3,6 pha cứu thua và để lọt lưới 1,4 bàn.
Mùa giải trước, khi Pope vắng mặt trong thời gian dài, Newcastle cũng phải chịu đựng. Họ không ngăn cản được đối thủ tung ra những cú dứt điểm trong khi lại cứu thua quá ít. Nhưng hiện tại, Chích chòe đang làm rất tốt việc ngăn đối thủ dứt điểm phía khung gỗ của Martin Dubravka, giúp người gác đền 35 tuổi được tận hưởng một cuộc sống tương đối yên bình.
Chiến thắng sẽ tạo ra chiến thắng
Có một chân lý lâu đời trong thể thao: chiến thắng sẽ sinh ra chiến thắng. Những thay đổi tích cực của Newcastle không chỉ giúp họ leo khỏi bờ vực khủng hoảng, mà còn tạo ra đà tâm lý liên tiếp giành thêm chiến thắng.
Khi sự tự tin trở lại, Newcastle sắc bén hơn, nhanh hơn, kiên quyết hơn. Sau khi chỉ ghi được một bàn trong vòng 15 phút đầu của 13 trận tại Premier League, Newcastle đã ghi được 5 bàn trong khoảng thời gian tương tự ở 6 trận gần nhất trên mọi đấu trường. Họ hiện là một trong đội bóng nhập cuộc tốt nhất giải.
“Điều đó có tác động tâm lý rất tốt,” tiền vệ Gordon nói sau trận đấu với Aston Villa. “Nó khiến đối thủ phải lùi bước. Nếu chúng tôi có thể ghi bàn trước và họ bắt đầu chuyền ngược về sau, sẽ thực sự khó khăn để họ có thể đánh bại chúng tôi”. Điều Gordon nói đã được chứng minh: Newcastle chưa thua trận nào mà họ mở tỷ số trong mùa giải này.
Newcastle và Howe đã tìm ra cách vượt qua khó khăn của riêng mình, bám sát các nguyên tắc nhưng sẵn sàng thực dụng để có những điều chỉnh tinh tế. Tất cả đã làm nên cú “quay xe” ngoạn mục tới mức giờ đây nói về Newcastle, người ta chỉ còn hỏi họ sẽ bay cao đến đâu trong phần còn lại của mùa này.
Alan Shearer đã khuyên Newcastle nên giữ Alexander Isak, ngay cả khi Arsenal chấp nhận chi 150 triệu bảng cho thương vụ này.
Tiền đạo Alexander Isak và Anthony Gordon của Newcastle đã chiếm hết sự chú ý trong thời gian gần đây, nhưng Louis Saha đánh giá cao hàng tiền vệ của Chích chòe.
Newcastle
Brentford
