Liverpool 2022 với hàng phòng ngự mong manh dễ vỡ

“Đêm nay, tôi đã phải chứng kiến màn trình diễn kém chắc chắn nhất mà đội bóng này từng tạo nên trong một thời gian rất, rất dài,”  Đó là lời giải thích không thể rõ ràng hơn được Jurgen Klopp đưa ra về một trong những vấn đề lớn nhất mà đội bóng của ông gặp phải trước Napoli.

Có rất nhiều vấn đề phía sau sự khởi đầu kém cỏi của Liverpool ở mùa giải 2022-23, nhưng tuyến phòng ngự dâng cao, vốn đã trở thành thương hiệu của Klopp tại CLB này, chính là yếu điểm chí mạng rõ ràng nhất trong trận thảm bại trước Napoli, với việc liên tục bị đội bóng Italy tràn đầy năng lượng khai thác thành công. 

“Chúng tôi đã quá mong manh dễ vỡ, chúng tôi không thể bước vào một trận đấu như thế này và thiếu đi sự kín kẽ, rắn chắc,” hậu vệ trái Andy Robertson kết luận sau trận đấu.  

Napoli đã hết lần này đến lần khác xé toang một Liverpool bị áp đảo ở trung tuyến và có một hàng thủ trông rất thiếu tổ chức. Trong nhiều năm, Liverpool đã thi triển một lối chơi cực kỳ liều lĩnh, sử dụng một hệ thống bẫy việt vị đầy táo bạo, có độ rủi ro cực cao để tạo nên sự kín kẽ, chắc chắn cho đội hình của họ và ép sân đối thủ, đảm bảo trận đấu sẽ diễn ra ở nửa phần sân đối thủ nhiều nhất có thể.  

Đây là một chiến lược mang tính “liều ăn nhiều”. Vì những hệ quả tiêu cực mà lối chơi liều lĩnh này mang đến, nó đã không ít lần bị chỉ trích bởi các nhà bình luận và cổ động viên, nhưng Klopp đã luôn kiên định với triết lý của mình. “Chúng tôi muốn tấn công đối thủ không ngừng nghỉ. Cả khi chúng tôi có bóng, khi chúng tôi để mất nó lẫn khi đối thủ có nó,” ông khẳng định vào mùa giải trước. 

Thật dễ dàng để quy hoàn toàn trách nhiệm lên các hậu vệ thất bại trong nhiệm vụ bẫy việt vị đối thủ và trách móc họ, nhưng các yếu tố dẫn đến tình huống đó cũng rất quan trọng, thậm chí là quan trọng hơn nhiều. 

“Hàng thủ dâng cao là một chiến thuật đầy nguy hiểm nếu bạn không thể pressing hiệu quả,” Klopp bình luận khi được hỏi về hàng thủ dâng cao của Liverpool sau trận đấu. “Nếu bạn triển khai một hàng thủ dâng cao và không tạo nên bất kỳ áp lực nào lên gã đối thủ cầm bóng, vậy thì đó đúng là một nước đi ngu ngốc. Nhưng điều đó thường không xảy ra, vấn đề không nằm ở hàng thủ dâng cao, chúng tôi cần một hàng thủ dâng cao để tạo nên một đội hình có cự ly kín kẽ, vấn đề là chúng tôi đã không áp sát đủ để gây áp lực lên đối thủ.”

Mấu chốt của những tình huống đó chính là hàng tiền vệ, những người đóng một vai trò cực quan trọng trong cường độ thi đấu và thứ pressing mà Klopp muốn. Có một vấn đề lớn đang gây rắc rối ở khía cạnh này, với những chấn thương đang làm suy giảm mạnh chất lượng của họ. Alex Oxlade-Chamberlain đã phải ngồi ngoài từ giai đoạn chuẩn bị tiền mùa giải, trong khi Naby Keita, Jordan Henderson, Curtis Jones và Fabio Carvalho cũng đã phải lên bàn điều trị kể từ khi mùa giải bắt đầu. Còn Thiago chỉ vừa mới trở lại sau một tháng nghỉ thi đấu. 

Do đó, sự điều chỉnh và thay đổi đã diễn ra thường xuyên với hàng tiền vệ của The Reds ở mùa giải này. Liverpool đã sử dụng đến 5 tuyến giữa khác nhau trong 7 trận mở màn. Fabinho và Harvey Elliott có 6 lần đá chính, James Milner 3 lần, Henderson 3 lần, Fabio Carvalho và Thiago mỗi người 1 lần.

Một Milner đã 36 tuổi không nên được đá chính thường xuyên ở tuyến giữa của Liverpool, điều này đã được chứng minh với sự chật vật của anh trước tốc độ và nhịp độ của Napoli. Elliott đã có những màn trình diễn tốt cho đến nay, nhưng anh vẫn chưa phải là một tiền vệ đáp ứng toàn diện những tiêu chuẩn của Klopp; anh còn trẻ và vẫn đang trong quá trình học hỏi những gì mình cần làm cả khi có bóng lẫn không bóng. Phía sau họ là Fabinho, một trong những nhân sự cấp cao của Liverpool nhưng thời điểm này lại đang thi đấu kém xa những tiêu chuẩn rất cao mà họ đã đặt ra trước đây.

Hệ thống phòng ngự của The Reds giờ đây trông thật rời rạc. 

Quả penalty thứ hai mà Liverpool phải nhận trước Napoli đã cung cấp cho chúng ta một bức tranh tổng thể về những vấn đề mà tình trạng mất phong độ có thể gây ra. 

Khi Napoli tìm cách phát triển bóng, ảnh dưới đây cho thấy 3 tiền vệ của Liverpool đang có vị trí cạnh nhau và Andre-Frank Anguissa đã có rất nhiều không gian để nhận bóng và di chuyển vào khoảng trống. 

Victor Osimhen bắt đầu thực hiện một pha tăng tốc và Virgil Van Dijk đã theo kịp nhưng, bởi vì Anguissa đã có rất nhiều thời gian để xử lý bóng, anh có thể căn chỉnh đường chuyền của mình để tạo lợi thế cho tiền đạo đồng đội. 

Osimhen đã rất nhanh và buộc Van Dijk phải phạm lỗi trong vòng cấm. 

Trước đó, trong 45 giây đầu của trận đấu, đội chủ nhà cũng đã có một tình huống khai thác tốt hàng thủ dâng cao của Liverpool, và điều này bắt nguồn từ việc The Reds đã không thể tạo đủ áp lực lên đối thủ. 

Stanislav Lobotka đã trở thành một cái gai đối với đoàn quân của Klopp trong xuyên suốt trận đấu.  

Trong ví dụ dưới đây, anh đã tìm được khoảng trống để nhận bóng từ trung vệ đồng đội. 

Khi Milner di chuyển để pressing, Piotr Zielinski đã mang đến một phương án chuyền bóng, nhưng Fabinho hoặc Elliott lại không nhanh chóng áp sát tiền vệ người Ba Lan. 

Anh nhận bóng và chuyền trả lại cho Lobotka, người đã vượt qua Milner để tiến vào một khoảng trống lớn.   

Luis Diaz bó vào phía trong để triệt tiêu phương án chuyền bóng hướng tới Anguissa, người đang hiện diện tại một khoảng trống và có thể thoải mái xoay người, nhưng điều đó lại giúp cho hậu vệ phải Giovanni Di Lorenzo có được rất nhiều khoảng trống ở cánh phải. 

Khi anh nhận bóng, Osimhen đã bắt đầu thực hiện một pha tăng tốc thoát ra phía sau hàng thủ. 

Joe Gomez cố khiến tiền đạo người Nigeria rơi vào thế việt vị bằng cách bước lên, nhưng đã quá muộn. Vì quyết định khựng lại thay vì đeo bám sát chân chạy của đối thủ, Gomez đã bị bỏ lại phía sau. 

Điều này mang đến cho Osimhen lợi thế tốc độ và anh đã đánh bại Alisson, đẩy bóng vượt qua thủ môn người Brazil, nhưng lại sút trúng cột dọc. 

Alisson là một phần cực quan trọng của chiến thuật dâng cao đội hình, bởi vì anh sở hữu khả năng xử lý bóng với đôi chân của mình rất tốt. Thủ môn người Brazil có thể đọc tình huống, phán đoán được những nguy hiểm và nhanh chóng lao ra khỏi khung thành để đối phó với các đường chuyền vượt tuyến đưa bóng bay qua đầu hàng thủ Liverpool. Tuy nhiên, lần này, anh đã không thể trở thành người đoạt được bóng trước. Theo tính toán của Klopp, với tốc độ lùi về của Van Dijk và khả năng sắm vai “thủ môn quét” của Alisson, sẽ rất khó để các đối thủ vừa có được lợi thế tốc độ / thời gian cho những bước chạy của họ, vừa tạo ra những đường chuyền với lực bay cần thiết để khai thác hàng thủ dâng cao của The Reds, nhưng tại Naples, đội chủ nhà đã làm được những điều đó một cách đơn giản đến đáng báo động. 

Tình trạng này đã tiếp tục diễn ra trong xuyên suốt hiệp một. Tuyến giữa của Liverpool đã không thể truy cản những đường chuyền và các pha di chuyển không bóng của Napoli, điều này cho phép họ vượt qua những động thái pressing và có thời gian để tạo nên các đợt tấn công nguy hiểm. 

Bàn thua thứ tư, vào đầu hiệp 2, đã có diễn biến theo cách tương tự. 

Napoli đưa bóng lên cho Di Lorenzo, người không hề chịu chút áp lực nào. Anh chuyền nó vào phía trong cho Anguissa, và một đường chuyền vượt tuyến qua đầu hàng thủ dâng cao của Liverpool được tung ra. 

Giovanni Simeone đã đọc tình huống tốt và bắt đầu tăng tốc trước một hậu vệ của Liverpool, người không hề cố thực hiện bẫy việt vị trong tình huống này và đã bắt đầu lùi xuống. Cũng cần lưu ý đến những bước chạy tham gia tấn công không bị tiền vệ Liverpool nào bám đuổi của Zielinski. 

Simeone có một nhiệm vụ đơn giản là chuyền ngang cho đồng đội người Ba Lan, Trent Alexander-Arnold đã can thiệp quá muộn, và Zielinski đã thành công với một cú sút bồi sau khi cú dứt điểm đầu tiên của anh bị Alisson cản được. 

Cựu hậu vệ của Liverpool, Jamie Carragher, trong vai trò một chuyên gia bình luận của CBS Sports, đã mô tả rằng đoàn quân của Klopp đang chơi một thứ “bóng đá tự sát”. Ông khăng khăng rằng, trong khâu phòng ngự, đôi khi họ phải thực dụng hơn với một hàng thủ đá thấp.  

“Liverpool triển khai một lối chơi có độ rủi ro cực cao, nhưng họ lại không pressing và điều đó đang gây ra các vấn đề cho họ,” ông nhận định. “Quá dễ để vượt qua hàng tiền vệ của Liverpool. Nếu bạn không tạo nên được sự kín kẽ, rắn chắc cho đội hình, thì bạn phải thích nghi, điều chỉnh.”

“Bạn không thể ‘hãm phanh’ (và cố tạo bẫy việt vị) khi một ai đó có đủ thời gian để ngẩng đầu lên (và tung ra một đường chọc khe hoặc chuyền vượt tuyến). Điều tôi đang nói là hãy làm sao để chỉ có 5 yard cần lùi về, chứ không phải 10 hay 15 yard. Điều tôi đang nói là hãy sẵn sàng bám đuổi thay vì ‘hãm phanh’ rồi sau đó mới cố đuổi theo. Liverpool đã xây dựng sự thành công của họ dựa trên cường độ đuổi bóng. Giờ đây, thứ năng lượng đó đang mất tích, vậy nên 4 hậu vệ của họ phải thích nghi với hoàn cảnh và lùi về.”

Với những dữ liệu được cung cấp bởi FBref.com, chúng ta có thể thấy một vài khuynh hướng tuyệt vời nhất của Liverpool giờ đây đang sụt giảm đi như thế nào. Đoàn quân của Klopp đã đứng đầu Premier League về số lần pressing ở khu vực 1/3 cuối sân đối thủ vào mùa giải 2021-22, với thống kê trung bình 44,8 lần mỗi 90 phút. Vào mùa giải này, nó đã giảm đáng kể xuống còn 32,8; đưa họ đứng thứ 8 giải đấu về thống kê này.

Nhưng Liverpool lại thực sự đang đứng đầu BXH về tỷ lệ pressing thành công, được FBref định nghĩa là đoạt được bóng trong vòng 5 giây kể từ sau khi bắt đầu pressing, với thống kê 39%, tăng lên đáng kể so với thống kê 32,3% đưa họ đứng thứ 2 giải đấu vào mùa giải trước. 

Mặc dù chúng ta cũng cần phải xét đến chuyện kích cỡ mẫu ở mùa giải này vẫn còn rất nhỏ khi sử dụng các số liệu thống kê để phân tích, nhưng chúng vẫn cho thấy rằng, Liverpool đang bị trừng phạt thường xuyên hơn trong những lần pressing thất bại.

Khi sử dụng một hàng thủ dâng cao, khả năng bẫy việt vị đối thủ là một điều rất quan trọng, và đây là một khía cạnh mà Liverpool đã thể hiện rất xuất sắc.Tại Premier League mùa giải trước, họ đã khiến các đối thủ rơi vào thế việt vị 144 lần, nhiều hơn đội đứng thứ hai là Manchester City đến 50 lần. Họ đã bẫy việt vị thành công trung bình 3,69 lần mỗi 90 phút. Khả năng đó cũng đã sụt giảm ở mùa giải này, xuống còn 2,67 lần mỗi 90 phút, mặc dù đây vẫn là thống kê cao thứ hai giải đấu. 

Rõ ràng, hệ thống hàng thủ dâng cao của họ đang không hoạt động hiệu quả như mùa giải trước, điều này có thể là do tình trạng thiếu tổ chức. Bên cạnh hàng tiền vệ, vị trí trung vệ lệch phải của Liverpool cũng là một khu vực đã trải qua nhiều thay đổi, với việc Joel Matip, Nathaniel Phillips và Gomez đều đã ra sân đá cặp với Van Dijk ở mùa giải này. 

Chỉ có Van Dijk là hiện diện trên sân đấu một cách nhất quán, và trợ lý HLV Pep Lijnders trước đây đã ca ngợi tốc độ và khả năng đọc trận đấu của trung vệ người Hà Lan, những phẩm chất tạo điều kiện cho Liverpool triển khai một hàng thủ dâng cao. Phong độ của ngôi sao 31 tuổi đang là một trong những dấu hỏi lớn nhất cho đến nay ở mùa giải này, qua đó càng khiến cho các vấn đề của The Reds trở nên trầm trọng hơn. 

“Nếu bạn thi triển một khối đội hình dâng cao, nếu bạn thi đấu với rất nhiều khoảng trống ở phía sau hàng thủ, nếu bạn muốn giữ cho đối thủ cách xa khung thành của mình, bạn cần tốc độ ở hàng thủ – tuyến thi đấu thấp nhất. Và chúng tôi có 4 hậu vệ sở hữu tốc độ thực sự tốt,” Lijnders chia sẻ vào mùa giải trước. 

Việc hàng thủ Liverpool được kéo xuống đã không thường xuyên diễn ra. Bàn thắng của Wilfried Zaha tại Anfield đã xuất phát từ việc đối thủ đánh bại được một động thái “pressing kẻ cầm bóng” mà cầu thủ The Reds thực hiện, trong trường hợp này là Fabinho pressing Eberechi Eze.

Anh vượt qua Fabinho và tiến vào một khoảng trống mênh mông, giúp anh có thời gian để căn chỉnh và tạo nên một đường chuyền thật chuẩn. Các trung vệ của Liverpool thay vì quyết định lùi xuống, Phillips đã đối mặt với bóng và cố thực hiện bẫy việt vị. Ý định đó đã không thành công và Zaha đưa Crystal Palace vươn lên dẫn trước. 

Trận đấu với Manchester United cũng tương tự, sau khi Anthony Martial đoạt được bóng từ pha đỡ bóng hỏng của Henderson và vượt qua sự truy cản của Van Dijk, anh đã có đủ thời gian và không gian để căn chỉnh đường chuyền của mình. 

Thay vì lùi xuống cùng đà tiến lên của Marcus Rashford, Gomez đã “hãm phanh” và cố gắng thực hiện bẫy việt vị. Đó là một ranh giới rất mong manh, nhưng Rashford đã thoát được thế việt vị và giành chiến thắng trong pha 1 chọi 1 với Alisson. 

Trong trận đấu với Napoli, có vài dấu hiệu cho thấy Liverpool đã sẵn sàng chấp nhận lùi xuống cùng đà tiến lên của các cầu thủ tấn công đối thủ, nổi bật nhất là tình huống phạm lỗi dẫn đến penalty của Van Dijk, nhưng sau đó họ lại “tự bóp” chính mình với những sai lầm cá nhân. 

Đối với tình huống mà Van Dijk phải vất vả phá bóng ngay trên vạch vôi khung thành trong hiệp một, Matteo Politano đã được “tặng” cho thời gian để căn chỉnh đường chuyền ra phía sau hàng thủ đối thủ cho Osimhen.

Tuy nhiên, Gomez đã cảnh giác và anh đã lùi xuống.

Anh đã giành được quả bóng trước nhưng lại thất bại trong việc xử lý nó và bị tắc bóng bởi Osimhen, người sau đó đã kiến tạo cho cú dứt điểm bị Van Dijk cản phá của Khvicha Kvaratskhelia.

Sẽ là quá khắc nghiệt nếu quy toàn bộ trách nhiệm cho hàng tiền vệ và hàng tiền đạo không thể pressing của Liverpool trong tình trạng hệ thống phòng ngự sa sút trầm trọng đang diễn ra – hàng thủ của họ đã mắc phải những sai sót hoàn toàn có thể tránh được để rồi dẫn đến các bàn thua, với Gomez là tội đồ chính trong trận thảm bại trước Napoli.

Klopp đã thừa nhận rằng đội bóng của mình cần phải được tái tạo lại sau thất bại ở Naples. Nhưng đừng mong đợi rằng ông sẽ sớm từ bỏ hàng thủ dâng cao. Đối với nhà cầm quân người Đức, khi nó hoạt động tốt thì các lợi ích mà Liverpool được hưởng là không thể bàn cãi. 

Tuy nhiên, khi sự che chắn phía trên không tồn tại và các hậu vệ đang mắc phải những lỗi cơ bản nhất, nó đang khiến Liverpool trở nên vô cùng dễ bị tổn thương. 

Nguồn: Lược dịch từ bài phân tích “How Liverpool’s lack of pressing is exposing Klopp’s high line” của hai ký giả Andy Jones và James Pearce, đăng tải trên The Athletic.