Bí quyết phía sau lò đào tạo sao trẻ của La Masia

Mùa giải trước, chúng ta đã được chứng kiến sự xác nhận về tài năng tuyệt đỉnh của Lamine Yamal và sự nổi lên của cậu bé Pau Cubarsi ở Barcelona với những màn trình diễn đầy ấn tượng của cậu.

Ngoài ra còn có Fermin Lopez, một chàng trai trẻ đã vươn mình từ giải hạng ba Tây Ban Nha lên thế giới bóng đá đỉnh cao và cùng Yamal khoác áo La Roja chinh phục Euro 2024 vào tháng 7, sau đó tiếp tục đồng hành cùng Cubarsi đoạt huy chương vàng Olympic hồi tháng trước. Nhìn xa hơn chút về quá khứ, học viện đào tạo cầu thủ trẻ lừng danh của Barcelona, La Masia, đã cung cấp Gavi, Alejandro Balde và Ansu Fati cho đội một. Tiếp tục đào sâu hơn nữa vào kho lưu trữ thông tin, chúng ta sẽ tìm thấy Xavi, Andres Iniesta, Sergio Busquets và Lionel Messi. Và còn có những cậu bé tên là Pep Guardiola và Mikel Arteta nữa.

Chắc chắn rất ít người có nhiều hiểu biết về La Masia như Jordi Roura và Aureli Altimira – những vị giám đốc của học viện này từ năm 2014 đến 2021.

Cả hai hiện tại đều 56 tuổi, họ gặp nhau lần đầu khi còn là 2 cầu thủ trẻ của Barca thời La Masia còn thực sự là một Masia – tên chung của những tòa dinh thự nông thôn điển hình ở Catalan. Họ thường nói đùa trong phòng ăn rằng, một ngày nào đó, họ sẽ gia nhập ban huấn luyện của đội một. Nhiều năm sau, giấc mơ này của hai người họ đã trở thành hiện thực với những năm tháng làm việc dưới trướng Guardiola, Tito Vilanova và Gerardo Martino.

Dưới thời Vilanova, họ đã góp công vào 2 cột mốc lịch sử

Cột mốc thứ nhất là giúp Barcelona đạt tới số điểm 100 khi đội bóng này giành chức vô địch quốc gia vào mùa giải 2012-13, 12 tháng sau khi đối thủ truyền kiếp Real Madrid giành được tổng số điểm này đầu tiên – hiện tại đây vẫn là một con số kỷ lục ở La Liga.

Cột mốc còn lại thì diễn ra vào giữa mùa giải đó, khi Barca chơi phần lớn các trận đấu của họ ở La Liga với một đội hình toàn những gương mặt xuất thân từ chính học viện đào tạo cầu thủ trẻ của họ. Vào ngày 25 tháng 11, trong trận đấu với Levente trên sân khách, Blaugrana đã triển khai một đội hình như sau: Victor Valdes; Jordi Alba, Carles Puyol, Gerard Pique, Martin Montoya (vào sân thay Dani Alves ở phút 15); Cesc Fabregas, Busquets, Xavi; Iniesta, Messi và Pedro.

Roura khẳng định rằng sẽ “cực kỳ khó” để chuyện này được tái hiện dù là tại bất kỳ CLB nào, nhưng “nếu nó có khả năng diễn ra thì chỉ có thể là ở chính Barca.”

Trong một cuộc phỏng vấn với ký giả Laia Cervelló Herrero của tờ The Athletic, hai người bạn cũ này đã cùng nhau đàm đạo về công việc của họ ở La Masia, và những tài năng đáng chú ý mà lò đào tạo lừng danh này đang tiếp tục sản sinh ra.

***

Altimira: Năm 2014, khi chúng tôi gia nhập học viện, điều đầu tiên chúng tôi nói là chúng tôi phải khôi phục công tác tìm kiếm tài năng trẻ tuyệt vời một thời của nơi này. Điều quan trọng nhất là phải đưa được những cậu bé đó về học viện và giúp chúng làm quen với phong cách bóng đá của Barca ngay từ giai đoạn đầu – càng trẻ càng tốt.

Roura: Chú trọng lùng sục Catalonia trước tiên là việc rất cần thiết và là một đặc trưng mà Barca cần khôi phục – không chỉ là vì vấn đề tình cảm, mà còn vì chúng tôi tin rằng chẳng có một “trường học” nào xuất sắc hơn vùng đất này cả. Catalonia chính là nơi đã sản sinh ra những cầu thủ xuất sắc nhất ở Tây Ban Nha. Hầu hết các đội bóng ở đây đều làm việc rất tốt trong mảng bóng đá trẻ.

Altimira: Chúng tôi cũng muốn quan sát cách các HLV của học viện làm việc để đưa ra quyết định ai đáng được giữ lại. Trong năm đầu tiên, tất cả bọn họ đều đạt tiêu chuẩn. Nhưng đồng thời chúng tôi cũng yêu cầu các HLV này phải tham gia luôn vào công tác tuyển dụng vì họ, hơn ai hết, biết rất rõ về chuyện Barca muốn chiêu mộ những cầu thủ như thế nào.

Roura: Mọi người thường nghĩ rằng ký hợp đồng với một cầu thủ trẻ là việc đơn giản, nhưng thực tế không phải vậy. Về mặt quy trình thủ tục thì chẳng khác gì khi ký hợp đồng với một cầu thủ chuyên nghiệp cả. Các thỏa thuận cũng phải được chốt hạ thật nhanh chóng. Đây là một trong những điểm quan trọng nhất. Khi một cậu bé tiềm năng lớn xuất hiện, bất kể tuổi tác ra sao, cậu ta sẽ nằm trong tầm ngắm của mọi CLB hàng đầu. Bạn phải hành động thật nhanh. Chiêu mộ Fermin không phải là chuyện dễ, Gavi cũng thế…

The Athletic: Bởi vì rất khó để lôi kéo một cậu bé 11 tuổi từ Andalusia đến Barcelona (Gavi), phải chứ?

Altimira: Và còn bởi vì chúng tôi sẽ phải đương đầu với sự cạnh tranh từ Real Madrid, Villareal… nữa. Chúng tôi phải hành động thật nhanh và thuyết phục mục tiêu tin rằng một tương lai rạng ngời đang chờ đợi mình tại Barca. Chúng tôi có một lợi thế lớn là uy tín tuyệt vời của La Masia trong việc phát triển cầu thủ trẻ.

Có những đội bóng khác có cơ sở vật chất xa hoa hơn chúng tôi nhiều, nhưng La Masia là một trung tâm mà tất cả mọi người đều rất gần gũi với các cầu thủ. Nơi này như thể một gia đình thứ hai của họ, và các vị phụ huynh rất thích điều này.

Roura: Đối với hồ sơ của một cầu thủ - và trường hợp của Fermin là một ví dụ điển hình – chúng tôi luôn ưu tiên tài năng và kỹ thuật hơn thể hình, thể chất hoặc hiệu suất tức thời. Điều quan trọng nhất là một cậu bé thực sự có tài năng và hiểu về bóng đá, chuyện to con hay nhỏ con không quan trọng. Nếu sau này cậu ta hóa thành một người khổng lồ 1m93 không thể ngăn cản thì càng tốt.

Altimira: Hầu hết những cậu bé mà chúng tôi quan sát ở độ tuổi này đều chơi tiền đạo. Chúng là những đứa nổi bật nhất, có nhiều khả năng nhất trên sân, nhưng rất nhiều đứa trong số chúng cuối cùng lại trở thành những hậu vệ.

Nếu thực sự có tài năng, bọn trẻ sẽ dễ dàng thay đổi vị trí thi đấu. Đã xuất hiện rất nhiều trường hợp như vậy. Alejandro Balde là một ví dụ. Ban đầu, dường như cậu ấy sẽ trở thành một tiền đạo cánh, nhưng khi để cậu ấy đá hậu vệ cánh trên sân đấu bóng đá 11 người, chúng tôi nhận thấy rằng cậu ấy sẽ mang tới cho đội nhiều đóng góp hơn trong vai trò này. Nhưng quả thật là đối với các vị trí trung vệ và thủ môn, chúng tôi đã phải đặt ra những yêu cầu cụ thể về thể hình.

Roura: Chúng tôi không thể tự huyễn hoặc bản thân với những mơ mộng xa rời thực tế. Trong bóng đá hiện đại, nếu một thủ môn không cao hơn 6ft (1m82) thì anh ta đã gặp rắc rối lớn rồi, và một trung vệ thì không được quá thấp. Sẽ rất khó để họ chinh chiến ở môi trường bóng đá đỉnh cao với thể hình như thế. Cubarsi (cao 6ft và vẫn sẽ phát triển thêm vì chỉ mới 17 tuổi) chính là ví dụ điển hình về cách chúng tôi xem xét, đánh giá khía cạnh thể chất của các trung vệ.

Altimira: Chúng tôi đã xem cậu ấy chơi cho Girona tại sân vận động Espayol khi cậu ấy mới 11 tuổi. Và sau đó chúng tôi đã dò hỏi về thể hình của bố cậu ấy – nếu người bố cao ráo, thì khả năng người con cũng trở nên cao lớn khi trưởng thành sẽ rất cao.

Có một việc khác mà chúng tôi đã bắt tay vào thực hiện, bắt đầu từ tận dưới đội Cadetes (đội U15 Barca), là vạch ra một hệ thống kế nhiệm chặt chẽ. Để làm điều đó, chúng tôi đã xem xét, đánh giá kỹ lưỡng từng vị trí thi đấu. Ví dụ, chúng tôi đã phân tích các hậu vệ phải mà chúng tôi có ở đội Barca Atletic (đội dự bị của CLB, bao gồm các cầu thủ trẻ, chơi ở giải hạng ba Tây Ban Nha), đội Juvenil  (đội U19) và đội Cadetes để xem những mảnh ghép nào còn đang thiếu, chúng tôi cần / và có thể cải thiện những gì, để những cậu bé này một ngày nào đó có thể lên chơi cho đội một.

Roura: Điều đó đã cải thiện đáng kể khâu tuyển dụng của chúng tôi. Ví dụ nhé, có những lúc chúng tôi dự định ký hợp đồng với một hậu vệ biên trẻ mang tiềm năng trở thành một cầu thủ rất giỏi, nhưng khi đánh giá kỹ tình hình nhân sự thì hóa ra chúng tôi đã có sẵn 3 cậu bé như vậy rồi, do đó việc ký hợp đồng với một đứa nữa sẽ hoàn toàn vô nghĩa, vì chúng tôi có thể phá hỏng mất sự tiến triển của chúng. Tuy nhiên, vẫn có những cậu bé mà chúng tôi nhất định phải đưa về dù cho vị trí sở trường của chúng ở học viện đã trở nên chật chội, vì chúng quá giỏi.

Altimira: Nhưng bạn sẽ chẳng thể nào đoán trước được một trường hợp phi thường như Lamine. Đúng là cậu ấy rất tuyệt vời và nổi bật, nhưng tôi sẽ chẳng đời nào dám cá cược rằng cậu ấy sẽ được lên chơi cho đội một ở tuổi 16.

Roura: Sau những màn thể hiện tại các buổi thử việc, Barca đã đưa cậu ấy về đội pre-Benjamin (cấp độ dành cho các cầu thủ từ 5 đến 7 tuổi). Cô thấy thể hình của cậu ấy thế nào rồi đấy, cậu ấy rất nhỏ con, rất gầy…

Nhưng cả bây giờ lẫn hồi đó, cậu ấy đã thường xuyên tạo nên những khoảnh khắc khiến người ta phải thốt lên: ‘Ảo vãi, cậu ta vừa làm cái quái gì vậy?!’ Đó chính là sự khác biệt của cậu ấy. Và giờ đây, chúng ta đã được thấy rất rõ rằng cậu ấy là một cầu thủ thực sự đặc biệt. Tuy nhiên, nếu hồi đó mà có ai đó nói với tôi rằng cậu bé này sẽ được khoác áo ĐTQG Tây Ban Nha chinh chiến ở Euro  khi chỉ mới 16 tuổi thì tôi sẽ không đời nào tin đâu. Bất kỳ ai khẳng định khác tôi về chuyện này thì đều là chém gió cả.

Altimira: Có những đứa trẻ ban đầu trông có vẻ cực giỏi khi còn rất bé, nhưng khi chuyển sang chơi bóng đá 11 người thì lại tụt hậu. Và cũng có cả những trường hợp ngược lại nữa.

The Athletic: Các ông có coi trọng khía cạnh tính cách không?

Altimira: Mỗi cầu thủ mỗi tính cách khác nhau, và chúng tôi phải giúp đỡ họ, nhưng giữa hai cầu thủ cân tài cân sức về kỹ thuật, ai có tâm lý mạnh mẽ hơn sẽ là người chiến thắng. Phải có tinh thần mạnh mẽ, phải có tâm lý cứng, phải có cá tính mạnh – ngày nay, đây là chuyện hết sức cơ bản rồi.

The Athletic: Xem Cubarsi và Yamal thi đấu, dường như họ chẳng biết sợ là gì…

Altimira: Chuyện đó chẳng làm tôi ngạc nhiên chút nào cả, vì chúng tôi đã biết về hai người họ từ khi họ còn là mấy chú nhóc tì và họ vốn đã quá quen thuộc với những áp lực tại chính CLB này, vì năm nào họ cũng phải vượt qua những bài test khó nhằn để có thể thăng tiến – kể từ thời điểm gia nhập học viện thuở 8 tuổi. Mùa giải nào họ cũng phải chinh phục những áp lực rất to lớn để leo lên được vị trí hiện tại.

Roura: Trong suốt quá trình này (thăng tiến trong hệ thống học viện), các cầu thủ sẽ không chỉ được phát triển về mặt thể chất và kỹ thuật mà còn cả tâm lý nữa. Ngay cả ở cấp độ đội trẻ, Barca cũng mang tinh thần đã vào trận là phải giành chiến thắng. Những cầu thủ gắn bó với CLB nhiều năm đều đã quá quen với việc năm nào cũng phải trải qua một ‘kỳ thi’ khắc nghiệt. Khi lên đội một, họ đã quen thuộc với việc gánh vác áp lực, vậy là họ có thể đón nhận những áp lực mới một cách bình thản. Ngày nay, một cầu thủ không rèn luyện tâm lý sẽ không thể nào chơi được ở thế giới bóng đá đỉnh cao.

The Athletic: Phải chăng các cầu thủ trẻ ở đội một Barca đang phải gánh vác quá nhiều trách nhiệm?

Altimira: Phải hết sức cẩn thận. Sân chơi bóng đá đỉnh cao rất khắc nghiệt và CLB cần phải để mắt sát sao đến họ, bởi vì họ là những cầu thủ trẻ vẫn chưa phát triển hoàn thiện về mặt thể chất. Ngoài ra, sự thay đổi về môi trường bao quanh họ cũng là một vấn đề đáng nói. Đột nhiên, tất cả mọi người đều bàn tán về họ, soi xét chi li họ và bạn phải giúp bọn trẻ có được một cái đầu lạnh trước chuyện này. Đã có không ít trường hợp các cầu thủ trẻ bị áp lực truyền thông đè bẹp.

Roura: Chúng tôi đã bình thường hoá một chuyện đáng lý ra là hết sức bất thường. Những cậu bé 17 tuổi như Yamal và Cubarsi đang chơi cực ấn tượng, không chỉ tại Barca mà còn cả trên đội tuyển quốc gia, đây là chuyện cực kỳ bất thường.

Giờ thì họ toàn được khen ngợi, nhưng chúng tôi cần phải cảnh giác với ngày mà khoảng thời gian đẹp đẽ này kết thúc. Một ngày nào đó, Cubarsi sẽ mắc phải một sai lầm nghiêm trọng, hoặc Yamal sẽ bỏ lỡ 3 cơ hội ghi bàn ngon ăn. Chắc chắn những khoảnh khắc tồi tệ như vậy sớm muộn gì cũng sẽ đến. Khi chúng xảy ra, bạn cần phải nhớ rằng họ chỉ mới 17 tuổi và bạn phải bảo vệ họ bằng mọi cách.

The Athletic: Các ông nghĩ sao về cách Barca đang quản lý họ?

Roura: Đã có rất nhiều cuộc bàn luận về những gì đã xảy ra với Pedri và Gavi. Tôi không phải là một bác sĩ vật lý trị liệu, nhưng rõ ràng là những cậu bé này vẫn đang ở trong quá trình trưởng thành, và chúng ta không thể đối xử với một cậu bé 17 tuổi đã chơi hết mọi trận đấu giống như một cầu thủ 27 tuổi đã trưởng thành hoàn tất. Thời lượng nghỉ ngơi cũng quan trọng không kém, hay thậm chí là quan trọng hơn, khối lượng công việc.

Altimira: Lịch trình thi đấu ngày nay thật khủng khiếp. Tình trạng các cầu thủ bị “vắt kiệt” đang diễn ra ở khắp mọi nơi và những giải đấu mới đang được phát minh ra mỗi năm. Về mặt logic, các cầu thủ trẻ luôn muốn được thi đấu. Nhưng họ cần phải được chỉ bảo cẩn thận về những gì họ phải làm và những gì họ không cần làm, để họ không bị quá tải.

Nguồn: Lược dịch từ bài phỏng vấn “How to spot a La Masia star: The secrets of Barcelona’s youth academy” của ký giả Laia Cervelló Herrero, đăng tải trên The Athletic.